Praca zdalna i hybrydowa
Zasady regulujące pracę zdalną i hybrydową weszły w życie 7 kwietnia. Według nich praca zdalna może być wykonywana w całości lub w części w miejscu wskazanym przez pracownika. Zasady jego realizacji określają porozumienia ze związkami zawodowymi, regulaminy pracy lub indywidualne porozumienia z pracownikami.
Co do zasady pracodawcy nie mogą odmówić pracy zdalnej rodzicom lub opiekunom dzieci do lat czterech, osobom niepełnosprawnym czy kobietom w ciąży. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy praca zdalna nie jest możliwa ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy.
Pracodawcy są również zobowiązani do zapewnienia pracownikom niezbędnego sprzętu i narzędzi do pracy zdalnej oraz do zwrotu m.in. kosztów energii elektrycznej i internetu.
Praca zdalna może być wykonywana na wniosek pracownika lub na polecenie pracodawcy. Pracodawcy mogą organizować pracę zdalną w stanach zagrożenia epidemicznego, stanu nadzwyczajnego lub stanach epidemii oraz w przypadku działania siły wyższej (np. zniszczenie miejsca pracy przez pożar lub powódź).
Okazjonalna praca zdalna
Również 7 kwietnia weszły w życie zmiany w Kodeksie pracy, wprowadzające okazjonalną pracę zdalną. Zgodnie z nowymi przepisami pracownicy mają prawo do okazjonalnej pracy zdalnej przez okres do 24 dni w roku kalendarzowym. Prawo to przysługuje pracownikowi bez względu na wymiar czasu pracy i rodzaj umowy.
Prośby pracowników o okazjonalną pracę zdalną nie są wiążące i pracodawcy mogą odmówić ich przyjęcia.
Kontrola trzeźwości
21 lutego wszedł w życie „Regulamin kontroli alkoholu pracowników”. Dzięki nim pracodawcy mogą przeprowadzać profilaktyczne kontrole trzeźwości pracowników nawet wtedy, gdy nie wykazują oni oznak bycia pod wpływem alkoholu. Dotyczy to kategorii pracowników wymienionych w regulaminach wewnętrznych firmy.
Testy na obecność alkoholu są dozwolone u wszystkich pracowników, jeżeli zachodzi podejrzenie, że pracownik przyszedł do pracy pod wpływem alkoholu lub spożywał alkohol w pracy. W takim przypadku policja może zarządzić badanie trzeźwości. Pracodawcy mogą stosować Samokontrolę trzeźwości wobec pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia lub mienia pracownika lub innych osób.
Testy trzeźwości mogą być również przeprowadzane w miejscach pracy zdalnej, ale należy to wcześniej uzgodnić z pracownikiem.
Podobne regulacje dotyczą kontroli posiadania narkotyków przez pracowników.
Urlop opiekuńczy
Urlop opiekuńczy to kolejne nowe uprawnienie pracowników wynikające z nowego Kodeksu pracy. Pracownikowi przysługuje pięć dni urlopu opiekuńczego w ciągu roku kalendarzowego w celu sprawowania osobistej opieki nad chorym lub wymagającym opieki członkiem rodziny ze względu na podeszły wiek [1]. Ten urlop różni się od urlopu z powodu siły wyższej i urlopu na żądanie, ponieważ dotyczy konkretnie opieki nad członkiem rodziny [4][7]. Zmiany te odzwierciedlają rosnące znaczenie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz uznanie potrzeby korzystania przez pracowników z czasu wolnego z powodów osobistych i rodzinnych.
Prawo pracownika do zmiany warunków pracy
Nowy kodeks pracy przyznaje również pracownikom prawo do zmiany warunków pracy. Pracownik posiadający co najmniej półroczny staż pracy u danego pracodawcy ma prawo ubiegać się o zmianę rodzaju umowy o pracę, np. z okresu próbnego na czas określony [2]. Zmiana ta jest znacząca, ponieważ daje pracownikom większą kontrolę nad organizacją pracy i pozwala negocjować lepsze warunki zatrudnienia. Ogólnie rzecz biorąc, nowy kodeks pracy odzwierciedla rosnącą świadomość znaczenia dobrego samopoczucia pracowników i równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz zapewnia pracownikom większą ochronę i uprawnienia.
Zwolnienie z powodu siły wyższej
Nowy Kodeks pracy wprowadził zmiany dotyczące uprawnień pracowniczych, w tym zapis o zwolnieniu z pracy z powodu siły wyższej. Zgodnie z nowym kodeksem pracownik ma prawo do 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem [1][2][3]. Różni się on od urlopu na żądanie i dwóch dni opieki nad dzieckiem, ponieważ jest udzielany na podstawie ustaleń między pracodawcą a pracownikiem [4]. Warunki udzielania tego rodzaju urlopu zostały zinterpretowane i zweryfikowane w taki sposób, aby pracownicy byli do niego uprawnieni w razie potrzeby [5]. Ponadto pracownikom przysługuje do siedmiu dodatkowych dni wolnych w związku ze zmianami w Kodeksie pracy [6].
Bibliografia:
- Ważne zmiany w Kodeksie pracy od 26 kwietnia – Prawo.pl. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.prawo.pl
- Duże zmiany w Kodeksie pracy: nowe urlopy i zasady w …. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.rp.pl
- Zmiany w prawie pracy w 2023 roku | Biznes.gov.pl. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.biznes.gov.pl/pl/portal/004386
- Urlop z powodu siły wyższej w nowym Kodeksie pracy. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z poradnikprzedsiebiorcy.pl/-urlop-z-powodu-sily-wyzszej
- Prawniczka: Z nowelą kodeksu pracy mogą być problemy. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.rp.pl
- Od 26 kwietnia 2023 r. dwa nowe urlopy w Kodeksie pracy. W …. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.pit.pl
- Siła wyższa w Kodeksie pracy – zwolnienie od pracy w pilnych …. (n.d.) Pobrane May 25, 2023, z www.portaloswiatowy.pl